PORADNIA PSYCHODIETETYCZNA

BIEGANIE A CUKRZYCA

• 18.04.2013

Wysiłek fizyczny stanowi jedną z istotnych metod leczenia cukrzycy.

Regularny wysiłek fizyczny wzmacnia serce i układ krążenia, ponadto u osób z cukrzycą zwiększa wrażliwość tkanek obwodowych na insulinę i na tej drodze może znacząco wpływać na kontrolę glikemii. Powoduje, że komórki mięśni szkieletowych wychwytują glukozę i spalają ją na szlakach niezależnie od insuliny, w tkance tłuszczowej i mięśniowej wzrasta liczba nośników glukozy i dokomórkowy jej transport. Pozwala zatem na zmniejszenie glikemii, a niekiedy nawet na całkowite ustąpienie hiperglikemii. Każdy człowiek z cukrzycą ma inną wrażliwość na wysiłek fizyczny, stąd ważne jest, aby każdy chory potrafił odpowiednio postępować w trakcie i po wysiłku fizycznym. Wysiłek fizyczny powinien być regularny, najlepiej codzienny. Wpływ pojedynczego treningu na poziom insulinowrażliwości utrzymuje się 24-72 godziny i zależy od czasu trwania i intensywności wysiłku.

Zalecany wysiłek musi być dostosowany do ogólnego stanu zdrowia. Samo wystąpienie cukrzycy nie może stanowić przeciwwskazania  do aktywności fizycznej. Można podawać przykłady wyczynowych sportowców chorujących na cukrzycę, a co rocznie wielu chorych uczestniczy w takich imprezach sportowych, jak maraton nowojorski. Należy tylko pamiętać, że podjęcie dużej aktywności fizycznej przez osoby chore na cukrzycę, wymaga zgłębienia dodatkowej wiedzy.

Chorym niemającym przeciwwskazań nie należy w żadnym wypadku odradzać podejmowania aktywności fizycznej. Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego stanowi on integralną część postępowania terapeutycznego w cukrzycy, powinna być uzależniona od stanu chorego. Najczęściej osobom chorym na cukrzycę zaleca się ćwiczenia aerobowe. Muszą oni jednak pamiętać o pewnych zasadach, które mają zapewnić bezpieczeństwo podejmowanego wysiłku fizycznego. Jest on przeciwwskazany, gdy stężenie cukru we krwi przekracza 300 mg/dl lub, gdy glikemia na czczo jest wyższa niż 250 mg/dl, a w moczu obecne są ciała ketonowe. Należy podkreślić, że wysiłek fizyczny u osób ze źle kontrolowaną cukrzycą może nasilić hiperglikemię i doprowadzić do kwasicy ketonowej lub pogłębić już istniejącą. Stężenie cukru poniżej 100 mg/dl przed wysiłkiem jest również przeciwwskazaniem do jego podjęcia. Aktywność fizyczna jest możliwa dopiero po zwiększeniu stężenia cukru, np. zjedzenia dodatkowej porcji węglowodanów.

Stężeni cukru powinno być badane przed przystąpieniem do wysiłku i zaraz po jego zakończeniu. Jeśli ćwiczenia trwają dłużej niż godzinę, pomiar glikemii powinien być wykonany w czasie jej trwania. Tuż przed wysiłkiem fizycznym stężenie glukozy we krwi powinno wynosić od 6 do 12 mmol/l (od ok. 110 do 210 mg%). Jeżeli jest wyższe, to raczej należy zrezygnować z ćwiczeń. Wtedy w organizmie brakuje insuliny, a wysiłek fizyczny może nawet spowodować dalszy wzrost stężenia glukozy we krwi oraz pojawienie się acetonu w moczu. Gdy stężeni cukru jest niższe niż 70 mg/dl, konieczne  jest spożycie przekąski przed kontynuowaniem wysiłku, np.: 2-3 tabletek glukozy, ½ szklanki soku owocowego, 1 szklanka mleka lub 1-2 łyżeczki cukru czy miodu. Po 15 min należy ponownie sprawdzić stężenie cukru we krwi. Jeśli nadal nie przekracza ono 70 mg/dl, należy spożyć kolejna przekąskę. Po wysiłku długotrwałym należy dodatkowo sprawdzić stężenie cukru kilka godzin po zakończeniu aktywności, aby zapobiec później hipoglikemii. Niezwykle ważna jest kontrola glikemii przed snem po wysiłku fizycznym. Jeśli nie zmniejszono dawki insulin i glikemia jest niższa niż 10-12 mmol/l (ok. 180-210 mg%) to należy spożyć dodatkowy posiłek bogaty w węglowodany (chleb, owoce), aby zapobiec niedocukrzeniu w nocy. Należy pamiętać, że po długo trwającym intensywnym wysiłku fizycznym zagrożenie niedocukrzeniem może się utrzymywać nawet do 48 godzin. Podejmując wysiłek fizyczny należy uprzedzić osoby towarzyszące i/lub instruktora prowadzącego zajęcia o swojej chorobie, aby w przypadku niedocukrzenia potrafili zareagować i udzielić pomocy. Powinno się mieć przy sobie identyfikator informujący o cukrzycy – wisiorek, bransoletkę.

Każdy chory na cukrzycę powinien pamiętać o dobrze dobranym obuwiu do ćwiczeń fizycznych. Musi być ono dobrze dopasowane, a skarpetki powinny być bawełniane. Po wysiłku fizycznym należy obejrzeć stopy w celu zbadania czy nie ma na nich bąbli, skaleczeń, otarć, zaczerwienienia – nie można dopuścić do zaniedbania tych zmian.

Dzięki wysiłkowi fizycznemu, zajęciom sportowym oraz dobrej samokontroli i edukacji można:

• Zmniejszyć zapotrzebowanie na insulinę, tzn. będzie można wstrzykiwać mniejsze dawki;
• Poprawić wrażliwość na insulin, co jest jednoznaczne ze zmniejszeniem insulinooporności, która także czasem występuje u osób chorych na cukrzyce typu 1;
• Osiągać lepsze wartości glikemii, co zaowocuje poprawą wyrównania metabolicznego cukrzycy;
• Poprawić przebieg reakcji metabolicznych, np. utrzymać prawidłową gospodarkę lipidową;
• Łatwiej utrzymać prawidłową masę ciała;
• Obniżyć ciśnienie tętnicze;
• Poprawić samopoczucie i samoocenę.

Pamiętajmy, że wysiłek fizyczny poprawia wrażliwość na insulinę tylko wtedy, kiedy wyrównanie cukrzycy jest właściwe.

Przed rozpoczęciem programu intensywnych ćwiczeń fizycznych chory na cukrzycę powinien poddać się ocenie stanu swojego zdrowia.  Osoba podejmująca regularny wysiłek fizyczny powinna uzgodnić z lekarzem prowadzącym zmniejszenie dawek leków obniżających stężenie cukru we krwi. W przypadku leków doustnych może być niezbędne zmniejszenie dawek bądź zmiana leku na słabiej działający. W przypadku leczenia insuliną wskazane jest zmniejszenie dawek insuliny. Jeśli podejmowany wysiłek fizyczny jest nieregularny, korekta dawek insuliny może nie być konieczna. Wówczas może okazać się konieczne spożywanie odpowiedniej ilości dodatkowych węglowodanów w postaci np. soku, kanapki, ciastka itp.

Reasumując, aktywność fizyczna powinna być nieodłącznym elementem leczenia cukrzycy. Ćwiczenia fizyczne najlepiej wykonywać regularnie i należy pamiętać o konieczności precyzyjnej kontroli wyrównania metabolicznego.

dr Agata Gaździńska

Uwaga! Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) oraz zdjęć i elementów graficznych publikowanych na stronie www.afrotena.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych wymaga zgody właściciela strony!

<< Powrót